Romatizma; kaslar, eklemler, bağ dokuları ve bazen iç organları etkileyen geniş bir hastalık grubunun genel adıdır. Çoğu kişi romatizmayı sadece eklem ağrısı ile ilişkilendirse de bu durum vücudun bağışıklık sisteminin yanlış çalışması sonucu oluşabilir. Özellikle Fizik Tedavi ve Romatoloji Uzmanları  tarafından yönetilen bu süreç, bazı durumlarda iltihaplı seyredebilir ve sistemik etkiler yaratabilir. İltihaplı romatizma, otoimmün kökenli bir hastalıktır ve ciddi eklem deformasyonlarına neden olabilir.

Romatizma Neden Olur?

Romatizmanın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik yatkınlık, bağışıklık sistemi bozuklukları, geçirilmiş enfeksiyonlar, hormonsal değişimler ve stres gibi çevresel faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir Özellikle iltihaplı romatizma

durumlarında vücudun savunma sistemi kendi dokularına saldırarak kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu hastalıkların bazıları kan tahlilinde romatizma değeri yüksek çıkan bireylerde kolayca tanınırken bazıları kanda çıkmayan romatizma olarak gizli

seyredebilir.

Genel olarak romatizma nedenleri şunlardır:

·         Genetik yatkınlık

·         Bağışıklık sistemi bozuklukları

·         Çevresel faktörler

·         Geçirilmiş enfeksiyonlar

·         Yaş

·         Obeztie

 

Romatizma Türleri Nelerdir?

Romatizma çok sayıda alt türden oluşur. Başlıca türleri şunlardır.

1. Romatoid Artrit:

İltihaplı ve otoimmün karakterde olan bu hastalık, vücudun kendi eklem dokularına saldırmasıyla oluşur. Genellikle el, bilek ve diz eklemlerini simetrik olarak etkiler ve ilerleyen dönemlerde kalıcı eklem deformasyonlarına yol açabilir.

 2. Osteoartrit (Kireçli Romatizma):

Yaşla birlikte eklemlerdeki kıkırdak dokunun aşınması sonucu gelişir. Daha çok diz, kalça ve omurga eklemlerini etkiler ve hareketsizlik sonrası ağrı ve tutuklukla kendini gösterir.

 3. Ankilozan Spondilit:

Omurga ve sakroiliak eklemleri etkileyen, genellikle genç yaşlarda başlayan kronik iltihaplı bir hastalıktır. Zamanla omurların birbirine kaynaşmasına neden olarak ciddi hareket kısıtlılığı yaratabilir.

 4. Lupus (Sistemik Lupus Eritematozus):

Bağışıklık sisteminin tüm vücut dokularına saldırdığı, çok sistemli bir kan romatizması türüdür. Cilt, böbrek, kalp ve sinir sistemi gibi birçok organı etkileyebilir ve hayati risk oluşturabilir.

 5. Gut Hastalığı:

Kanda biriken ürik asit kristallerinin eklemlerde birikmesiyle ortaya çıkar. Aniden başlayan genellikle ayak başparmağını etkileyen şiddetli ağrı ve kızarıklıkla seyreder. Bu hastalıklar arasında ‘’ en tehlikeli romatizma hangisi? ‘’ sorusunun cevabı kişisel sağlık durumuna, organ tutulumuna ve hastalığın seyrine göre değişir. Ancak özellikle iç organları etkileyen lupus gibi romatizmal hastalıklar, ciddi komplikasyonlar nedeniyle daha tehlikeli kabul edilir.

Romatizma Belirtileri Nelerdir?

Romatizma belirtileri, hastalığın türüne ve evresine göre değişebilir. En yaygın semptomlar şunlardır:

·   .      Sabah tutukluğu (özellikle ellerde ve parmak eklemlerinde, 30 dakikadan uzun sürebilir)

·         Eklem ağrısı ve şişlik

·         Yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğü

·         Kas ağrıları ve kaslarda sertlik

·         Ateş (özellikle aktif iltihap varsa, düşük dereceli seyredebilir)

·         Eklemlerde sıcaklık artışı ve kızarıklık

·         Hareket ettikçe artan ya da azalan ağrı

·         İştah kaybı ve kilo kaybı (uzun süren inflamasyon durumlarında)

·         Gece uykudan uyandıran ağrılar

·         Eklemlerden çıtırtı ya da sürtünme sesi (kireçlenme kaynaklı)

·         Ciltte döküntü ya da morarma (lupus gibi sistemik türlerde)

·         Soğuk havada el ve ayak parmaklarında morarma (Raynaud fenomeni)

·         Sindirim sorunları ve mide hassasiyeti (bazı ilaçlara veya sistemik romatizmalara bağlı)

·         Göz kuruluğu, kızarıklık ya da görme bozuklukları (özellikle ankilozan spondilit ve Sjögren sendromunda)

Romatizma ağrısı, genellikle sabah saatlerinde daha yoğundur ve gün içinde hareket ettikçe hafifleyebilir. Özellikle romatizma kan testi değerleri yüksekse bu ağrılar daha şiddetli yaşanabilir.

Eklem Romatizması Belirtileri Nelerdir?

Eklem romatizması, en yaygın romatizmal hastalıklardan biridir ve çoğunlukla iltihaplı bir seyir izler. Bu hastalıkta belirtiler genellikle sinsi bir şekilde başlar ve zamanla artış gösterir. En belirgin şikâyetlerden biri, sabah saatlerinde parmak ve bileklerde hissedilen sertliktir. Bu tutukluk, genellikle yarım saatten uzun sürer ve hastaların sabahları ellerini açmakta zorlanmasına neden olur.

Eklemlerde hareket ettirme güçlüğüyle birlikte ısı artışı ve hafif kızarıklık da görülebilir. Ağrılar çoğu zaman simetriktir; yani hem sağ hem de sol el, bilek veya diz eklemleri aynı anda etkilenir. İleri dönemlerde eklem şekil bozuklukları oluşabilir ve bu da kalıcı sakatlıklara yol açabilir. Hastalığın tanısında en sık başvurulan testler arasında kan tahlilinde romatizma değeri olarak bilinen RF (romatoid faktör) ve anti-CCP yer alır. Bu değerlerin yüksek çıkması, romatoid artrit gibi iltihaplı romatizmaların varlığına işaret edebilir ve erken tanı konulmasına yardımcı olur.

Bacaklarda Romatizma Belirtileri Nelerdir?

Romatizma yalnızca elleri değil, vücudun taşıyıcı eklemleri olan diz, kalça ve ayak bileklerini de etkileyebilir. Bacaklardaki romatizmal belirtiler genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve günlük hareketleri kısıtlayıcı hale gelir.

Özellikle yürürken hissedilen ağrı ve hareket kısıtlılığı hastaların ilk fark ettiği sorunlar arasında yer alır. Merdiven çıkarken dizde bıçak saplanır gibi bir batma hissi oluşabilirken uzun süre oturup ardından ayağa kalkmaya çalışmak da zorlayıcı hale gelir. Bu ağrılar, çoğu zaman geceleri artar ve kişiyi uykusundan uyandırabilir.

Kireçli romatizma belirtileri, yaş ilerledikçe daha belirgin hale gelir ve özellikle sabah saatlerinde bacaklarda sertlik ve açılma zorluğu şeklinde kendini gösterir. Bu tür belirtiler bazen damar hastalıkları veya kas sorunlarıyla karıştırılabildiği için doğru tanı için uzman değerlendirmesi büyük önem taşır.

Romatizma Teşhisi Nasıl Yapılır?

Romatizma tanısı konulurken hem klinik muayene hem de laboratuvar testleri birlikte değerlendirilir. Uygulanan başlıca yöntemler:

·         Fizik muayene ve öykü

·         Romatizma kan testi (RF, anti-CCP, ANA, CRP, sedimantasyon)

·         Röntgen, MR, ultrason gibi görüntüleme teknikleri

 Bazı romatizmal hastalıklar kanda çıkmayan romatizma sınıfındadır; bu yüzden semptomlar dikkatle değerlendirilmelidir. Kan romatizması tedavisi için tanının doğru konulması son derece kritiktir.

Romatizma Tedavisi Nasıl Yapılır?

Romatizma tedavisi, hastalığın türüne, iltihap düzeyine, tutulmuş eklemlere ve kişinin genel sağlık durumuna göre değişkenlik gösterir. İltihaplı romatizma türlerinde bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, kortikosteroidler ve biyolojik ajanlar gibi güçlü tedavi seçenekleri kullanılır. Bu tedaviler, vücutta iltihap yapan bağışıklık hücrelerinin etkisini azaltarak eklem hasarını önlemeyi hedefler.

Ayrıca kireçlenmeye bağlı romatizma türlerinde daha çok fizik tedavi uygulamaları, egzersiz programları, kilo kontrolü ve yaşam tarzı değişiklikleri ön plandadır. Romatizmal ağrılarda ise destekleyici olarak romatizma ağrı kesici krem, sıcak-soğuk uygulamalar ve masaj gibi yöntemler önerilebilir.

Ancak romatizma tedavisi sadece ilaçla sınırlı değildir. Uykunun düzenlenmesi, stresin azaltılması, antiinflamatuar beslenme alışkanlıkları ve hafif tempolu egzersizler, tedavi sürecini olumlu yönde etkileyen önemli yaşam tarzı adımlarıdır. Özellikle iltihaplı romatizma ne iyi gelir sorusunun yanıtı, düzenli takip ve hastaya özel bütüncül bir yaklaşımla verilebilir.

Sık Sorulan Sorular

Romatizma ayak üşümesi yapar mı?

Bazı romatizma türlerinde özellikle küçük damarların etkilenmesi sonucu ayaklarda üşüme, soğukluk hissi ve morarma görülebilir. Bu durum genellikle dolaşımın bozulduğu iltihaplı romatizmalarda veya Raynaud fenomeni ile birlikte seyreder.

D vitamini eksikliği romatizma yapar mı?