Dahiliye bölümü, tansiyon ölçümü ve takibi konusunda en sık başvurulan birimlerden biridir. Tansiyon, kalbin kanı atardamarlara pompalanması sırasında damar duvarlarına uyguladığı basınçtır. Bu basıncı ölçmek için tansiyon aleti kullanılır ve iki değer elde edilir: büyük tansiyon (sistolik) ve küçük tansiyon (diyastolik).

Büyük tansiyon, kalbin kasıldığı an damarlara yaptığı basıncı; küçük tansiyon ise kalbin gevşediği sıradaki basıncı ifade eder. Tansiyon yüksekliği hipertansiyon, tansiyon düşüklüğü ise hipotansiyon olarak adlandırılır. Hipertansiyon, 140 mmHg ve üzerindeki sistolik değerlerle tanımlanır ve kontrol altına alınmadığında kalp krizi, felç gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hipotansiyon ise 80 mmHg altındaki değerlerle ortaya çıkar ve genellikle gençlerde veya çocuklarda normal kabul edilir; kronik düşüklük ise tedavi gerektirebilir.

Normal tansiyon değerleri genellikle 90/60 mmHg ile 120/80 mmHg arasında değişir. Tansiyon değerlerinin sürekli olarak normalin üzerinde veya altında seyretmesi, kalp ve damar sağlığı açısından risk oluşturabileceğinden, düzenli ölçüm ve takip büyük önem taşır.

Sistolik ve Diyastolik Basınç

Tansiyon, kalbin kanı damarlara pompalarken damar duvarlarına uyguladığı basınçtır ve iki temel ölçümle ifade edilir: büyük tansiyon (sistolik) ve küçük tansiyon (diyastolik).
 
Sistolik basınç, kalp kasıldığında kanın damar duvarına yaptığı maksimum basıncı gösterir. Bu değer genellikle daha yüksektir ve kalp kasının gücü, kan miktarı ve damar esnekliği gibi faktörlerden etkilenir. Diyastolik basınç ise kalp gevşediğinde damar duvarına uygulanan minimum basıncı gösterir ve damar sağlığı hakkında bilgi verir.
 
Tansiyon ölçümleri genellikle 120/80 mmHg şeklinde ifade edilir; burada 120 sistolik, 80 ise diyastolik basıncı temsil eder. Normal değerler sistolik için 90-120 mmHg, diyastolik için 60-80 mmHg olarak kabul edilir. Sistolik veya diyastolik değerlerin sürekli yüksek olması hipertansiyon, düşük olması ise hipotansiyon olarak adlandırılır. Hipertansiyon kalp ve böbrek hastalıkları riskini artırırken, hipotansiyon yorgunluk, baş dönmesi ve bayılma gibi şikâyetlere yol açabilir.
 
Kan basıncını sağlıklı seviyede tutmak için düzenli ölçüm yapmak, tuz ve alkolü sınırlamak, sağlıklı beslenmek, kilo kontrolü sağlamak, egzersiz yapmak ve sigaradan uzak durmak önemlidir. Gerekli durumlarda doktor kontrolünde ilaç tedavisi de uygulanabilir. Sistolik ve diyastolik değerlerin normal aralıkta tutulması, kalp ve damar sağlığını korumanın temel yollarından biridir.

Tansiyon Çeşitleri Nelerdir?

Tansiyon, büyük tansiyon ve küçük tansiyon değerlerine göre normal, yüksek ve düşük olarak sınıflandırılır. Büyük tansiyon genellikle 140 mmHg’nin üstünde olduğunda yüksek tansiyon olarak kabul edilir ve kalp-damar sağlığı için risk oluşturur. Küçük tansiyon 60 mmHg’nin altına düştüğünde ise düşük tansiyon olarak adlandırılır; bu durumda baş dönmesi, bayılma ve organlara yeterli kan gitmemesi gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
 
Normal tansiyon ise genellikle 120/80 mmHg civarında seyreder ve sağlık açısından ideal kabul edilir.

Tansiyon Kaç Olursa Tehlikeli?

Tansiyon değerleri normal aralığın dışına çıktığında sağlık açısından risk oluşturur. Büyük tansiyon 130 mmHg’nin üzerine çıktığında veya küçük tansiyon 80 mmHg’nin üstüne çıktığında, hipertansiyon riski artar ve düzenli takip ile doktor kontrolü gerekir. Özellikle büyük tansiyon 180 mmHg’yi, küçük tansiyon ise 120 mmHg’yi aştığında acil müdahale gereklidir.
 
Düşük tansiyon açısından ise büyük tansiyon 90 mmHg’nin, küçük tansiyon 60 mmHg’nin altına düştüğünde bayılma, baş dönmesi ve organlara yeterli kan gitmemesi gibi tehlikeli durumlar yaşanabilir. Bu nedenle hem yüksek hem de düşük tansiyon değerleri dikkatle izlenmelidir.

Yaşa Göre Tansiyon Kaç Olmalı?

Tansiyon değerleri yaşa göre değişiklik gösterebilir ve her yaş grubunda sağlıklı kabul edilen aralıklar farklıdır. Çocuklukta ve ergenlikte tansiyon genellikle daha düşük iken yetişkinlik ve ileri yaşlarda hafif yükselmeler normal sayılabilir. Dahiliye bölümü hekimleri, özellikle kronik hastalığı olan kişilerde bu değerleri değerlendirerek gerekli önlemleri ve tedavi planını belirler.
 
Yaklaşık yaş gruplarına göre sağlıklı tansiyon değerleri şöyle özetlenebilir: okul öncesi çocuklarda büyük tansiyon 95–110 mmHg, küçük tansiyon 56–70 mmHg; okul çağı çocuklarında büyük tansiyon 97–112 mmHg, küçük tansiyon 57–71 mmHg; ergenlerde büyük tansiyon 112–128 mmHg, küçük tansiyon 66–80 mmHg; yetişkinlerde ise büyük tansiyon 120–130 mmHg, küçük tansiyon 70–90 mmHg civarında olmalıdır. Bu değerlerin düzenli olarak kontrol edilmesi, tansiyonla ilişkili risklerin önlenmesinde önemlidir.

Tansiyon Değerlerini Etkileyen Faktörler

Tansiyon değerleri pek çok farklı etkene bağlı olarak değişebilir. Yaş ilerledikçe arterlerin elastikiyeti azalır ve bu durum kan basıncının yükselmesine neden olabilir. Genetik faktörler de önemlidir; ailede yüksek tansiyon öyküsü olan bireylerde hipertansiyon riski daha yüksektir.
 
Aşırı kilo ve obezite, kalbin daha fazla çalışmasına ve damarlar üzerindeki baskının artmasına yol açarak tansiyonu yükseltebilir. Düzenli fiziksel aktivite ise kalp ve damar sağlığını destekleyerek kan basıncının kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Beslenme alışkanlıkları da tansiyonu etkiler; yüksek tuz tüketimi kan basıncını artırırken, potasyum açısından zengin besinler bu etkiyi dengeler.
 
Stres, sigara ve alkol kullanımı kan basıncında dalgalanmalara ve uzun vadede hipertansiyon riskine yol açabilir. Yeterli uyku ve kaliteli dinlenme, tansiyon kontrolü ve genel sağlık açısından önemlidir. Ayrıca bazı ilaçlar, örneğin doğum kontrol hapları, ağrı kesiciler ve soğuk algınlığı ilaçları, kan basıncını yükseltebilir.
 
Yaş, genetik yapı, kilo, fiziksel aktivite, beslenme alışkanlıkları, stres seviyesi, sigara-alkol kullanımı, uyku düzeni, kullanılan ilaçlar ve mevcut sağlık durumu tansiyon değerlerini etkileyen başlıca faktörlerdir. Bu faktörlerin farkında olmak, yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve düzenli doktor kontrolleri ile tansiyonun sağlıklı sınırlar içinde tutulması mümkündür.
 

Sık Sorulan Sorular

Tansiyon yükselince ne olur?

Baş ağrısı, baş dönmesi, burun kanaması ve yorgunluk görülebilir.

Tansiyon neden düşer?

Sıvı kaybı, aşırı sıcak ortam, yetersiz beslenme, bazı ilaçlar veya kalp sorunları tansiyon düşüklüğüne yol açabilir.

Tansiyon nasıl ölçülür?

Tansiyon aleti ile kol veya bilekten ölçülür. Doğru ölçüm için oturur pozisyonda birkaç dakika dinlenmek gerekir.

Tansiyonu ne düşürür?

Tuz tüketimini azaltmak, düzenli egzersiz, stres kontrolü ve doktor kontrolünde ilaç kullanımı tansiyonu düşürmeye yardımcı olur.

Tansiyon için hangi bölüme gidilir?

Dahiliye bölümü, hipertansiyon veya hipotansiyon şikayeti olan hastalar için başvurulan ana birimdir.