Haşimato Hastalığı Nedir?

Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırmasıyla ortaya çıkan otoimmün bir tiroid hastalığıdır. Endokrinoloji uzmanları, bu durumu ‘’ otoimmün tiroidit ‘’ ya da tıbbi adıyla ‘’ kronik lenfositik tiroidit ‘’ olarak tanımlar.

 

Haşimato hastalığı, genellikle hipotiroidiye, tiroid hormonlarının yetersiz salgılanmasına, yol açar ancak erken dönemlerde geçici hipertiroidi de görülebilir.

 

Haşimato hastalığında vücut, tiroid bezini yabancı bir doku olarak algılar ve ona saldırmak üzere anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikorları üretir. Bu antikorlar tiroid hücrelerine bağlanarak onları harap ederken tiroid bezinde çok sayıda iltihap hücresi birikir. Bu durum zamanla tiroid dokusunun harap olmasına, bezin küçülmesine ve tiroid hormon yetmezliğine neden olur.

 

Hastalığın ilk döneminde kişi, sadece hafif bir guatr ve kanda anti-TPO yüksekliği ile başvurabilir. Bu aşamada TSH, T3 ve T4 hormon değerleri normal sınırlarda olabilir. Ancak yıllar içinde tiroid hücreleri yavaş yavaş tahrip oldukça önce başlangıç düzeyinde hipotiroidi, ardından ise tam gelişmiş hipotiroidi ortaya çıkar. Bu süreçte yorgunluk, adet düzensizliği, cilt kuruluğu, kilo alma gibi hipotiroidi belirtileri belirginleşir.

Haşimato Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Haşimato hastalığı, tiroid hormonlarının azalmasıyla birlikte gelişen hipotiroidi belirtileriyle kendini gösterir. Bu belirtiler genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve zamanla şiddetlenebilir.

 En Yaygın Hipotiroidi Belirtiler:

 

·         Yorgunluk ve halsizlik

·         Kolay üşüme, soğuğa tahammülsüzlük

·         Cilt kuruluğu ve saç dökülmesi

·         Kabızlık

·         Adet düzensizliği

·         Kilo alma ve karın şişliği

·         Boyunda şişlik (guatr)

·         Unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu

·         Depresyon, ruh hali değişiklikleri

·         Kas ağrıları, kas güçsüzlüğü

·         Göz altlarında ve yüzde şişlik

·         Seste kalınlaşma veya değişiklik

·         İştahsızlık

·         Konuşmada yavaşlama

·         Nabız sayısında düşme

 

Daha İleri Düzeyde Gözlenebilen Haşimato Belirtiler:

 

·         Karpal tünel sendromu

·         Uyku apnesi

·         Cinsel istekte azalma

·         Göğüslerden süt gelmesi

·         Prolaktin hormonunda artış

·         Kan sodyum düzeylerinde düşüklük

·         Kolesterol yüksekliği

·         Perikardit

·         Plevral efüzyon

·         Asit

Haşimato hastalığı başlangıçta sinsi seyrettiği için birçok hasta bu belirtileri başka nedenlere bağlayabilir. Ancak özellikle birden fazla semptom bir arada görülüyorsa bir endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirme yapılmalı, gerekli hipotiroidi kan değerleri ve anti-TPO testi gibi tetkiklerle hipotiroidi tanısı nasıl konur sorusu netleştirilmelidir.

Haşimato Nedenleri ve Risk Faktörleri

Haşimato hastalığının temel nedeni, bağışıklık sisteminin tiroid bezini yanlışlıkla yabancı bir doku gibi algılayarak ona karşı savaş açmasıdır. Bu otoimmün yanıt, tiroid hücrelerinin zamanla tahrip olmasına ve hipotiroidi gelişmesine yol açar.

Hastalığın oluşmasında sadece bağışıklık sistemi değil, genetik yatkınlık ve çevresel faktörler de etkilidir. Özellikle sigara içenlerde, hamile kadınlarda ve ailesinde Haşimato öyküsü olan bireylerde görülme riski artar.

Haşimato hastalığında risk faktörleri şunlardır:

·         Genetik yatkınlık

·         Hormonal değişiklikler (östrojen seviyesi, gebelik sonrası dönem)

·         Yüksek iyot alımı

·         Stres ve çevresel toksinlere maruz kalma

·         Bazı viral veya bakteriyel enfeksiyonlar

·         Anti-TPO pozitifliği

·         Ailede tiroid hastalığı öyküsü

Ayrıca Haşimato hastalığı aşağıdaki otoimmün hastalıklarla birlikte görülme eğilimindedir:

·         Tip 1 Diyabet

·         Vitiligo

·         Çölyak hastalığı

·         Addison hastalığı

·         Romatoid artrit

·         Pernisiyöz anemi

·         Sistemik lupus eritematozus

·         Kalp yetmezliği olan bireylerde hipotiroidi riski artabilir.

Haşimato, kadınlarda erkeklere göre çok daha yaygındır. Bunun nedeni olarak östrojen hormonunun bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi ve genetik yatkınlık gösterilmektedir. Ancak erkeklerde de Haşimato hastalığı görülebilir ve bu bireylerde tiroid hormon yetmezliği nedenleri arasında önemli bir yer tutabilir.

Haşimato Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Haşimato hastalığı ve buna bağlı gelişen hipotiroidizm, tedavi edilmediğinde birçok sağlık sorununa yol açabilir.

 

Tiroid hormonunun azalmasıyla birlikte tiroid bezi uyarılarak büyür ve bu durum guatr oluşumuna neden olur. Guatr, boyunda şişlik ve nefes alma güçlüğü gibi sorunlar yaratabilir. Aynı zamanda LDL kolesterol düzeylerinin yükselmesine bağlı olarak kalp hastalıkları ve kalp yetmezliği riski artar.

 

Zihinsel olarak ise depresyon, unutkanlık ve ruh hali değişiklikleri görülebilir. Kadınlarda adet düzensizliği, yumurtlama problemleri ve libido kaybı gibi üreme sorunları ortaya çıkabilirken erkeklerde sperm sayısında azalma ve erektil disfonksiyon gelişebilir.

 

Hamilelikte ise düşük, erken doğum ve bebekte gelişimsel problemler riski söz konusudur. Ayrıca tiroid nodülleri, bazı otoimmün hastalıklar ve sıvı birikimi gibi komplikasyonlar da görülebilir. Bu nedenle Haşimato hastalığı mutlaka erken tanı almalı ve düzenli laboratuvar testleri ile takip edilmelidir.

Haşimato Tanısında Hangi Testler Kullanılır?

Haşimato hastalarının çoğunda tiroid hormonları (TSH, FT3, FT4) normal düzeydedir ancak yaklaşık %10’luk bir kesimde hipotiroidi gelişir. Bu durumda FT3 ve FT4 düşerken TSH yükselir. Hastaların büyük bölümünde Anti-TPO ve Anti-TG antikorları bulunur; bu antikorlar ilerleyen dönemde tiroid hormon yetmezliği gelişeceğinin habercisi olabilir.

 

Haşimato hastalığı, kandaki tiroid ve antikor değerleriyle birlikte ultrasonografi kullanılarak teşhis edilir. Saptanan nodüllerin iyi huylu olup olmadığını anlamak için ultrason eşliğinde iğne biyopsisi yapılabilir.

 

Haşimato tedavisinde hormon eksikliği varsa tiroid hormonu başlanır ve TSH normal düzeye gelene kadar 6–8 haftada bir doz ayarı yapılır. Stabil olduktan sonra 4–6 ayda bir kontrol gerekir. Beslenme, kilo değişimi ve hastalığın seyrine göre dozlar değişebilir.

 

Özellikle gebelik planlayan kadınlar, hormon takibini düzenli yapmalıdır. Bazı hastalarda tiroid nodülü gelişimi daha sık görüldüğü için nodül takibi de düzenli yapılmalıdır. Haşimato hastalığı ilerledikçe kilo alma, saç dökülmesi, üşüme, kolesterol yüksekliği, kalp hastalıkları ve kısırlık gibi sistemik etkiler ortaya çıkabilir. Bu yüzden erken tanı ve düzenli takip önemlidir.

Haşimato Hastalığı ve Gebelik

Gebelik planlayan tüm kadınlar özellikle haşimato hastaları, gebelik öncesi tiroid tahlillerini mutlaka yaptırmalıdır. Tiroid bezi yavaş çalışan yani hipotiroidi gelişmiş olan haşimato hastalarında ilaç kullanıp tiroid değerleri (TSH, FT3, FT4) normale döndükten sonra gebelik planlanmalıdır.

Tiroid değerleri normale dönmeden gebelik olursa düşük riski artar ve gebelikte de yeteri kadar tiroid ilacı kullanılmazsa bebeklerde zeka geriliği ve fiziki gelişimde gerilik olur.  Tiroid ilacı kullanması gereken gebe haşimato hastalarının ayda bir tiroid tahlillerini mutlaka yaptırması gereklidir. Çünkü gebelik süresince annenin tiroid ilacına olan ihtiyacı artar. Doğumdan sonra ilaç dozu tekrar azaltılır. Ayrıca tiroid ilacı kullanan gebe haşimato hastalarında gebelik süresince ve emzirme döneminde anneye iyot desteği önerilmektedir.

Haşimato Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Haşimato hastalığı için özel bir diyet protokolü olmamakla birlikte sağlıklı ve dengeli beslenme hastalığın yönetiminde önemli rol oynar. Selenyum, haşimato hastalarında yükselen antikorları bir miktar azaltabilir ancak bu durum genellikle hastalığın tiroid hormon yetmezliğine gidişini durdurmaz.

 

İyot, çinko, selenyum ve D vitamini gibi mikrobesinlerin düzeyleri takip edilmeli, gerekirse takviye edilmelidir. Aynı zamanda işlenmiş gıdalardan, rafine şekerden ve katkı maddelerinden kaçınılmalıdır.

 

Özellikle hipotiroidi tanısı almış ve tiroid hormonu tedavisine başlanmış hastaların beslenme düzeniyle ilacın etkileşimine dikkat etmeleri gerekir. Tirod ilacı aç karnına alınmalı ve ardından kepekli ürünler, yoğurt, süt gibi emilimi bozabilecek gıdalarla aynı öğünde tüketilmemelidir.

 

Her hastanın ihtiyacı farklı olabileceği için Haşimato diyeti mutlaka kişiye özel olarak bir endokrinoloji ve beslenme uzmanı tarafından planlanmalıdır.

Sık Sorulan Sorular

Hipotiroidi gebeliğe engel mi?

Tedavi edilmediği takdirde hipotiroidi, kadınlarda yumurtlama sorunlarına ve adet düzensizliklerine yol açarak gebeliğe engel olabilir. Ayrıca gebelik sırasında kontrolsüz hipotiroidi, düşük ve erken doğum riskini artırabilir. Ancak doğru ilaç tedavisiyle bu riskler büyük ölçüde azaltılabilir.

Haşimato hastaları dereotu yiyebilir mi?

Dereotu, antienflamatuar özellikleri sayesinde bazı Haşimato hastalarında faydalı olabilir. Ancak her hasta farklıdır, bu nedenle herhangi bir bitkisel gıdayı düzenli tüketmeden önce doktor ya da diyetisyen görüşü almak önemlidir.

Haşimato geçer mi?

Haşimato hastalığı, kronik bir otoimmün hastalıktır ve tamamen geçmesi genellikle beklenmez. Ancak uygun tedavi ve düzenli takip ile belirtiler kontrol altına alınabilir, yaşam kalitesi korunabilir. Uzun süre ilaç kullanımı gerekebilir.

Haşimato ile guatr aynı mı?

Haşimato, tiroid bezinin bağışıklık sistemi tarafından hedef alınmasıyla oluşan bir hastalıktır. Guatr ise tiroid bezinin büyümesidir. Haşimato hastalarında sıklıkla guatr da gelişebilir ancak guatr başka nedenlerle de oluşabilir. Yani Haşimato guatra neden olabilir ama guatr her zaman Haşimato anlamına gelmez.